Gebiedsontwikkeling
Meer verantwoordelijkheid voor gemeenten én meer uitdagingen.
De Wet Collectieve Warmte (WCW) biedt veel kansen maar zorgt tegelijkertijd ook voor een toenemende verantwoordelijkheid voor Gemeenten en een aantal complexe uitdagingen.
De warmtetransitie vraagt om een lange termijn visie en planning. Gemeenten moeten vooruitdenken en beslissingen nemen die decennialang impact hebben. Dit is een uitdaging, vooral omdat de technologie en marktomstandigheden snel kunnen veranderen. Dit vraagt om een flexibele maar ook goed doordachte aanpak.
Veel gemeenten hebben momenteel niet de technische en juridische expertise in huis die nodig is om effectief invulling te geven aan hun Wijk Uitvoeringsplannen (WUP). De planning, ontwikkeling en exploitatie van warmtenetten zijn complexe taken die specifieke en schaarse kennis vereisen. Het opbouwen van deze capaciteit kan tijdrovend en kostbaar zijn, vooral voor kleinere gemeenten.
“Maar zit de oplossing dan in het uitbesteden aan een marktpartij of ga ik zelf een warmtebedrijf oprichten die dit gaat verzorgen?” We geven een overzicht van de belangrijkste voor- en nadelen van een gemeentelijk warmtebedrijf.
Voordelen van een gemeentelijk warmtebedrijf
Het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf heeft verscheidene voordelen, zoals onder andere de onafhankelijkheid die het biedt en het beschermen van de burger tegen marktpartijen.
Hieronder worden de verschillende voordelen kort toegelicht:
- De regie is in handen van de gemeente.
Zo houdt de gemeente zeggenschap over de beste inzet van hun schaarse energiebronnen die het best aansluit bij hun transitievisie. - Het belang van de burger is geborgd.
Bij een gemeentelijk warmtebedrijf krijgt de markt geen monopolypositie en kan de gemeente sturen op de betaalbaarheid. - Voorkomt cherry-picking.
Marktpartijen kiezen meestal de meest lucratieve woongebieden terwijl de gemeente een bredere taak heeft. Gemeentelijke invloed voorkomt cherry-picking. - Opdoen van kennis en ervaring.
Door het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf, investeert de gemeente in kennis en ervaring. Dit leidt ertoe dat de gemeente strategische keuzes kan maken in energievraagstukken en sneller en efficiënter vervolgwijken aan kan sluiten op een warmtenet; - Lagere kosten.
Goedkoper lenen en lagere rendementseis zorgt voor lagere kosten. Om een warmtenet te realiseren is een grote investering nodig, waarvoor geld geleend moet worden. Gemeentes kunnen tegen gunstigere voorwaarden geld lenen bij de Bank Nederlandse Gemeente en hebben zelf geen winstdoelstelling. Deze factoren leiden tot lagere kosten voor de gemeente ten opzichte van marktpartijen en daardoor tot lagere kosten die ten gunste komen van de burger.
Nadelen van een gemeentelijk warmtebedrijf
Naast deze voordelen heeft het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf ook nadelen.
Deze worden hieronder kort toegelicht.
- Bij uitbesteding heeft een bedrijf die er dagelijks mee werkt al effectieve en efficiënte bedrijfsprocessen.
Aspecten als klantenservice, assetmanagement en facturatie zijn georganiseerd en efficiënt vanwege de schaalgrootte. De aanloopkosten en overheadskosten zijn dan te hoog voor één project. Ook de gemeente zal een zekere schaalgrootte nodig hebben om de jaarlijkse kosten betaalbaar te houden. - Uitdaging van het aannemingsbeleid.
Om een gemeentelijk warmtebedrijf op te richten en te houden is het belangrijk om over voldoende geschikt personeel te beschikken. Dit personeel moet eerst worden geworven, maar goed technisch personeel is schaars. - Meer risico’s voor de gemeente.
Bij het uitbesteden van het warmtesysteem worden ook de lasten, zorgen en risico’s weggelegd. Een gemeentelijk warmtebedrijf zal zelf de lasten, zorgen en eventuele tegenslagen moeten dragen. - Minder kennis en expertise in huis.
De (meeste) gemeentes beschikken momenteel nog niet over voldoende kennis en expertise om een eigen warmtebedrijf op te richten en te onderhouden. Hierdoor zal er vaker een externe adviseur moeten worden ingeschakeld of worden bij sommige keuzes niet alle mogelijke opties goed uitgewerkt of overwogen. - Politieke processen sluiten niet aan bij de wenselijke besluitvorming van een bedrijf.
Bij de bedrijfsvoering van een gemeentelijk warmtebedrijf is snelle en adequate besluitvorming uiterst wenselijk. In een politieke gemeentelijke context is het maken van besluiten vaak een uitvoerig proces. Deze processen sluiten niet aan bij de wenselijke besluitvorming van een bedrijf. Dit heeft vertragingen en hogere interne kosten tot gevolg.
Naast het kiezen voor een gemeentelijk warmtebedrijf of juist voor uitbesteding is het ook mogelijk om te kiezen voor een combinatie van die twee. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf samen met een marktpartij. Denk op tijd na over hoe je de Wet Collectieve Warmte integreert met de transitievisie warmte en de wijk uitvoeringsplannen. Betrek er eventueel een adviseur bij om je hierbij te laten ondersteunen.
Vragen of wil je meer informatie?
Heb je nog vragen of wil je meer informatie over het uitbesteden van het warmtenet en het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf? Schrijf je dan in voor de relatielezing van Techniplan Adviseurs op 11 december 2024
